Schedels sieren hier het straatbeeld. Veel huizen en winkels zijn versierd met beeltenissen van doodshoofden, pompoenen en cempasúchiles (een oranje bloem uit de familie van Afrikaantjes). Elke familie heeft een eigen altaar opgetuigd met onder meer foto’s van overleden dierbaren, kaarsen, bloemen en eten.
Jaarlijks herdenken Mexicanen hun overleden dierbaren op 1 en 2 november. Día de los muertos is een traditie die niet meer uit Mexico weg te denken is en sinds 2008 door UNESCO is opgenomen als immaterieel erfgoed. Over of het daadwerkelijk een Mexicaanse traditie betreft, of dat het gaat om een Mexicaanse variant van Allerheiligen en Allerzielen, bestaat enige discussie. Dat deert de Mexicanen echter geenszins. Meer en meer betrekken ze tegenwoordig het uit de Verenigde Staten overgewaaide Halloween (31 oktober) bij de festiviteiten.
Slenterende skeletten
In Mérida halen de inwoners de zielen in de week voorafgaand aan día de los muertos volgens ritueel gebruik op uit hun graven. Daartoe organiseren ze een feestelijke optocht vanaf het kerkhof. Juliët en ik nemen plaats op een tribune naast de poort van de begraafplaats. We lazen in het programmaboekje dat de stoet vanaf 18:00 zou vertrekken en besloten iets eerder te gaan. Maar Mexico blijkt Mexico.
We hebben zeker twee uur gewacht om de dodenmars, bestaande uit geschminkte inwoners met kaarsen en lantaarns, voorbij te zien trekken richting de stad. Langs de route zien we hoe aan voorbijgangers ook de mogelijkheid geboden wordt zich te laten schminken. Onderweg hebben mensen langs de kant van de weg tafels buiten gezet met daarop eten en foto’s van familie. De zielen worden warm welkom geheten.
Coco
De festiviteiten die in het teken staan van de dag van de doden zijn vooral in de avonduren. Overdag bezoeken we het bijzondere stadje Izamal, waar de meeste huizen geel geverfd zijn. Toegegeven, je moet ervan houden, maar het is onmiskenbaar een vrolijk gezicht al die gele gebouwen.
Op een van de avonden brengt een taxi ons naar een openluchttheater buiten het centrum, omdat er een musicaluitvoering van Coco wordt gespeeld. De musical is gebaseerd op de immens populaire animatiefilm Coco, waarin de tradities van día de los muertos centraal staan.
Naarmate we in de buurt van het theater komen, merken we hoe druk het er is. Het lijkt erop dat sommige mensen al uren een plekje bezet houden. Als we iets van het spektakel willen meekrijgen, zijn we veroordeeld tot staanplaatsen. We besluiten te blijven. In Mexico steek ik ruim een kop boven bijna iedereen uit, dus van een afstandje kan ik het podium nog best aardig zien.
Een lift aanbieden
Vreemd genoeg blijven ook veel mensen achter mij staan. Ik weet zeker dat ik, en de mensen voor mij, hen het zicht op de musicalsterren volledig ontnemen. Ik bied een familie aan hun zoontje op mijn schouders te nemen, maar als ze dat aan hem zelf voorstellen kruipt het kind diep verlegen weg bij zijn ouders.
Tegen het einde van de musical is er een andere moeder naast me komen staan met haar dochtertje op de arm. Zelfs op de arm van haar moeder kan ze niets zien. Ik bied aan haar op te tillen, zodat ze nog iets van de show kan zien. Dit meisje vindt het allemaal prima en laat zich door mij boven het publiek liften. Samen ontnemen we nog meer mensen het zicht, maar zij ziet zo tenminste wel het slot van de show.
Mooi geweest in Mérida (en omstreken)
We hadden gedacht dat alle optochten en overige festiviteiten een aanloopje zouden zijn naar een groot spektakel op día de los muertos. Maar nee. Op 1 en 2 november zelf is het rustig in de stad. Families brengen de dagen door in huiselijke kring. Wil je ooit getuige zijn van de als skelet geschminkte mensen en dergelijke, kom dan juist in de week voorafgaand aan 1 en 2 november naar Mexico.
Omdat colectivo’s vanuit Mérida alle kanten op vertrekken, kunnen we gemakkelijk verschillende dagtrips doen. Voordat we Mérida achter ons laten, bezoeken we Progreso, Sisal, Celestún en Uxmal. Onze volgende bestemming is Campeche, de hoofdstad van de gelijknamige staat. Het downloaden van podcasts, luisterboeken en Netflix-series is een ritueel geworden ter voorbereiding op elke reis, ook al duurt de busrit naar Campeche maar 2,5 uur.
